Strona:PL Zieliński Elementy dramatyzmu.pdf/57

stuna stała się prawie niepotrzebna. Ciekawy jednak jest fakt, że skoro tylko poeta — oczywiście przez kaprys utrzymuje zasadę jedności miejsca, rola zwiastuna sama przez się zmartwychwstaje. Taką jest „Hedda Gabler“ Ibsena. Przez całą tragedję widzowie mają jako scenę dramatu pokój w mieszkaniu Heddy; katastrofa więc Löwborga, właściwego bohatera, musi być opowiadana przez świadków.
 Była jednak i trzecia przyczyna już nie zewnętrznego, lecz wewnętrznego charakteru — i nietrudno się przekonać, że ona ma znaczenie także i dla nas; o niej mówi Horacy w swej „Sztuce poezji“. „Nie wszystko, mówi on tam, może być przedstawione widzowi bezpośrednio; chociaż wrażenie tego, co człowiek widzi swemi oczyma, jest bardziej potężne od tego, o czem on słyszy, pomimo to poeta pewne zdarzenia powinien usunąć z jego oczu — niech o nich lepiej opowie wymowny świadek“ (facundia praesens), to jest wła-