[128]{{#lst:Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/128|G-początek|}} [129]Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/129 [130]Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/130 [131]Garde du corps f. (gard diu kor) gwardja przyboczna panującego.
Gardemalade f. (gardmalad) dozorczyni, dozorca chorych.
Garde nationale f. (gard nasjonal) gwardja narodowa.
Garden party a. zebranie towarzyskie lub zabawa w ogrodzie prywatnym.
Garderoba f. pokój do przechowywania odzieży, szatnia; pokój dla służby; ubieralnia aktorów; ogół ubrania, suknie.
Gargaryzować f. płukać gardło.
Garmont f. gatunek czcionek większy od petitu a mniejszy od cycera.
Garnirować f. ozdabiać, obszywać, bramować.
Garnitur f. dobór przedmiotów należących do jednego kompletu: mebli, sreber, klejnotów i t. p.; całkowity ubiór męski.
Garnizon f. część wojska, przebywająca w danej miejscowości, załoga miasta, twierdzy.
Garotowanie hisz. kara śmierci przez uduszenie.
Garson f. posługacz w cukierniach, restauracjach i t. p.; kelner.
Gaskonada f. chełpliwość, przechwałki, przesada, ubarwienie opowiadania nieprawdopodobnemi szczegółami.
Gastralgja g. ból żołądka.
Gastrologja g. nauka o żołądku; sztuka kucharska.
Gastronomja g. sztuka przyrządzania smacznych potraw.
Gastronom, znawca wytwornej sztuki kucharskiej, amator wykwintnych potraw, smakosz.
Gastryczny g. żołądkowy; gorączka g. — spowodowana niestrawnością.
Gauchos hiszp. (Goczos) konni półdzicy pasterze, hodujący stada bydła i koni w stepach południowej Ameryki.
Gaudeamus igitur ł. „radujmy się więc“ początek starej pieśni studentów niemieckich.
Gaudium ł. radość, wesołość.
Gawot f. dawny powolny taniec francuski.
Gaz f. ciało lotne rozprężliwe.
Gaza f. cienka jedwabna tkanina przezroczysta.
Gazela ar. forma utworów poetyckich lirycznych, na Wschodzie, składających się ze strof dwuwierszowych.
Gazometr g. zbiornik gazu; przyrząd do mierzenia [132]ilości zużytego gazu oświetlającego: gazomierz.
Gazon f. trawnik, murawa.
Gaża f. pensja, stała płaca, żołd.
Gefreiter n. p. GiefrajterGiefreiter.
Gehenna hebr. piekło.
Gejzer n. źródło wyrzucające do znacznej wysokości w pewnych odstępach czasu strumień wody wrzącej i pary wodnej.
Gelatine ob. Żelatyna.
Gelée f. (żele) galareta, zgęszczony syrop owocowy zamrożony.
Gemeiner n. szeregowiec, prosty żołnierz.
Gemma ł. drogi kamień z wyrytemi w nim ozdobami wklęsłemi lub wypukłemi.
Generalissimus ł. najwyższy wódz wojska.
Generatio aequivoca v. spontanea ł. samorództwo (w biologji).
Genesis g. pierwsza księga Mojżesza o stworzeniu świata, księga rodzaju.
Genitivus ł. dopełniacz, 2-gi przypadek deklinacji.
Genitalia ł. części płciowe.
Genre f. (żanr) rodzaj; malarstwo rodzajowe.
Gentilhomme f. (ża͡ętilom) szlachcic.
Gentleman a. (dżentlmen) człowiek wytwornych form towarzyskich; człowiek nieskazitelny, honorowy.
Genus irritabile poētarum v. vatum ł. drażliwe plemię poetów.
Gérant f. (żerant) zarządzający, zawiadujący przedsiębiorstwem handlowem; wspólnik przedsiębiorstwa, odpowiadający osobiście.
Gesta Dei per Francos ł. dzieła Boga dokonane przez Francuzów — (wyrażenie przysłowiowe).
Ghazi ar. bohater, znakomity wojownik, zwycięzca niewiernych.
Ghetto w. dzielnica żydowska w miastach włoskich i wschodnich.
Giaur tur. pogardliwa nazwa dawana przez mahometan inowiercom.
Gichta n. wylot w kominie pieca hutniczego.
Giefreiter n. najniższy stopień podoficerski.
Giełda n. miejsce zebrań kupców i agientów dla załatwiania interesów handlowych, oraz nabywania i sprzedaży papierów publicznych.
Giemza n,n. koza skalna, kozica.
Giencjana ł. goryczka (roślina).
Gienealogiczne drzewo, rysunek przedstawiający [133]graficznie gienealogję, rodowód danego rodu.
Gienealogja g. wykaz kolejnego następstwa i wzajemnego pokrewieństwa członków rodu.
Gieneracja ł. pokolenie współczesne, ludzie żyjący i działający mniej więcej w jednym czasie.
Gieneralicja ł. wszyscy gienerałowie armji.
Gieneralja ł. ogół okoliczności; pytania ogólne przy sporządzaniu rysopisu osób, przy badaniu, przy rozpoczęciu sprawy.
Gieneralna próba, ostatnia przed przedstawieniem próba ogólna w kostjumach.
Gieneralne stany, przedstawiciele szlachty, duchowieństwa i mieszczan, obradujący nad sprawami państwa w dawnej rz. p. holenderskiej i we Francji.
Gieneralny ł. powszechny, ogólny, naczelny.
Gieneralny sztab, grono wyższych oficerów, układających plany wojenne i kierujących armją pod względem wojennym, administracyjnym.
Gienerałbas ł. w muz. nauka harmonji i kompozycji.
Gienetyczny g. dotyczący początku lub powstawania czegoś.
Gienewska konwencja, umowa między mocarstwami zawarta w Genewie 1864 r. w celach złagodzenia okrucieństw wojny, a zwłaszcza zasłonięcia przed niemi ambulansów i osób pielęgnujących rannych, dla których, jako zabezpieczającą oznakę zewnętrzną, przyjęto czerwony krzyż na białem polu.
Gieneza g. pochodzenie, powstawanie.
Gienjalny ł. wyższy umysłem, wykraczający ponad zwykłą miarę, niepospolity, twórczy.
Gienjusz g. najwyższy stopień zdolności umysłowych człowieka; umysł torujący nowe drogi myśli w naukach lub sztukach; wyjątkowa twórczość umysłu; duch opiekuńczy.
Gieocentryczny system gg. starożytny pogląd astromiczny; według którego środkiem wszechświata, celem i głównym przedmiotem stworzenia jest ziemia.
Gieodetyczna linja g. najkrótsza droga między dwoma punktami na sferoidalnej powierzchni ziemi.
Gieodezja g. część gieometrji praktycznej, zajmująca się wymierzaniem powierzchni ziemi przy [134]Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/134 [135]Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/135 [136]fizycznych za pomocą odpowiednich ruchów ciała.
Gimnazjum g. średni zakład naukowy, złożony z 7 lub 8 klas.
Gineceum g. mieszkanie kobiet w starożytnej Grecji.
Ginekologja g. nauka o chorobach kobiecych.
Giocoso w. (dżiokozo) Giojoso żartobliwie, pieszczotliwie, wesoło (wyr. muz.).
Gipiura f. rodzaj grubej koronki o wydatnym wypukłym deseniu.
Gips g. minerał, siarczan wapnia, używany jako materjał budowlany, przy wyrobie papieru, w farbiarstwie, do odlewów, robót rzeźbiarskich etc.
Gipsatura, figura lub ozdoba z gipsu.
Gipsować, gipsem powlekać, napuszczać; nawozić pole gipsem; zaprawiać wino gipsem.
Girant ob. Żyrant.
Girlanda f. wieniec, splot kwiatów i liści; rysunek, ozdoba w kształcie wieńca zamkniętego lub rozwartego.
Giro ob. Żyro.
Giser n. pracownik w fabryce odlewów metalowych.
Gisernia n. odlewnia, fabryka odlewów metalowych; lejnia.
Gitana hiszp. (chitana) cyganka; taniec hiszpański.
Gitara hiszp. instrument muzyczny strunowy, na którym gra się tylko palcami.
Glacis f. (glasi) zewnętrzna pochyłość wałów twierdzy, zakrywająca fortyfikację; stok.
Gladjator ł. w starożytnym Rzymie szermierz, zapaśnik walczący publicznie na arenie cyrkowej o śmierć lub życie.
Glauberska sól, siarczan sodu (lekarstwo).
Glaukoma g. jaskra (niebezpieczna choroba oczu).
Glazura n. lśniąca szklista polewa, szkliwo, emalja; błyszcz do obuwia.
Gleba ł. ziemia orna, grunt rodzajny, rola.
Glebae adscriptus ł. przywiązany do gruntu, chłop poddany; przen. podległy namiętnościom.
Gleczer n. lodowiec.
Glejt n. list bezpieczeństwa na wolne przejście, na podróżowanie lub pobyt w danej miejscowości, list żelazny; orszak zbrojny.
Glejta n. minerał, tlenek ołowiu, żółty proszek, otrzymywany przez ogrzewanie ołowiu na powietrzu.
[137]Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/137 [138]karzełek, żyjący pod ziemią i strzegący ukrytych tam skarbów, krasnoludek, kobold.
Gnomiczna poezja, poezja złożona z krótkich zdań i sentencji.
Gnomik g. autor przysłów i sentencji.
Gnomon g. przyrząd używany przez astronomów starożytnych do oznaczenia wysokości i zboczeń ciał niebieskich; zegar słoneczny, kompas.
Gnomonika g. sztuka robienia zegarów słonecznych.
Gnomy g. myśli głębokie i ogólniejszego znaczenia, wypowiadane krótko i zwięźle w formie poetycznej.
Gnosis g. (Gnozis) poznanie prawd religijnych.
Gnostycyzm g. system filozofji religijnej, którego zwolennicy utrzymywali, że posiadają zupełną tajemniczą znajomość prawd religji chrześcijańskiej.
Gobeliny f. cenne kobierce, tkane ręcznie w krosnach, naśladujące do złudzenia malowidła, a przeznaczone do zawieszania na ścianach.
Goddam! a. (goddem) Boże mię skarz! (klątwa angielska).
God save the King (queen) (god sew tzö kin) Boże chroń króla, królowę (początek narodowego hymnu angiel.angiel.).
Goeletta w. mały angiels. statek zawierający 50 do 100 tonn.
Gogo, laluś wymuskany, bezmyślny strojniś.
Goj hebr. nazwa dawana przez żydów inowiercom.
Golf f. zatoka morska.
Golfsztrem a. prąd zatokowy, ciepły prąd morski wypływający z zatoki Meksykańskiej w kierunku półn.-wsch. i oblewający zach. brzegi Europy.
Golgota hebr. (zn. miejsce trupich głów) wzgórze, na którem ukrzyżowano Chrystusa Pana; męczeństwo.
Goljat hebr. olbrzymi Filistyn, pokonany przez Dawida; przen. olbrzym.
Golkondy skarby, nieprzebrane bogactwa.
Gondola w. płaska, długa, wązka łódź, używana do przejażdżki po kanałach w Wenecyi.
Gondoljer w. przewoźnik na gondoli.
Gondoljera w. pieśń wioślarzy weneckich.
Gonjometr g. narzędzie do mierzenia kątów w kryształach, kątomierz.
Gordyjski węzeł, węzeł nierozwiązalny (rozcięty mieczem przez [139]Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/139 [140]rozpoznawania charakteru i skłonności człowieka z jego pisma.
Grafomanja g. manja pisania.
Gram g. i f. jednostka wagi systemu metrycznego = prawie 1/13 łuta.
Gramatyka g. nauka języka, nauka poprawnego mówienia i pisania.
Gran ł. waga aptekarska 1/20 skrupułu.
Granat ł. minerał, którego odmiana barwy ciemnoczerwonej, przejrzysta, używana bywa do wyrobów jubilerskich; pocisk armatni, wypełniony materją wybuchową, pękający po wyrzuceniu; drzewo południowe z owocem podobnym do jabłek; kolor ciemno-niebieski.
Grand hisz. magnat hiszpański.
Grandioso w. wzniośle, wspaniale.
Grand monde f. (graę mąd) wielki świat, arystokracja.
Grand seigneur f. (seniör) wielki pan.
Granit, skała składająca się ze spatu polnego, kwarcu i mikimiki.
Grankulka, kulka do strzelby myśliwskiej większa od loftki.
Granulacja ł. ziarniste gruczołki, tworzące się na wewnętrznej stronie powiek i na gojących się ranach.
Grasować ł. szerzyć się, panować (o chorobach); włóczyć się, nawiedzać często, przebywać w jakiej miejscowości w celu grabieży.
Gratias ago ł. dzięki.
Gratis ł. bezpłatnie, darmo.
Gratulacja ł. powinszowanie, życzenie.
Gratulant ł. składający życzenia.
Gratyfikacja ł. oddzielne wynagrodzenie pieniężne udzielane pracownikom przez pracodawcę.
Gravissime w. z powagą, serjo (w muzyce).
Grawamina ł. prawne skargi, oskarżenia, zażalenia; okoliczności obciążające.
Grawer f. rytownik, sztycharz.
Grawerować f. rysować, wykonywać rysunki wklęsłe lub wypukłe na drzewie, kamieniu, metalu, szkle i t. p.
Grawitacja ł. siła ciążenia, siła wzajemnego przyciągania ciał.
Grawiura f. staloryt, miedzioryt, rycina, sztych.
Grazioso w. w muz. wdzięcznie, mile.
Great attraction a. (great (atrekszen)atrekszen) główny powab, główna przynęta.
[141]Grecyzm, zwrot mowy, właściwy językowi greckiemu.
Gregaryny, mikroskopijne pasorzyty, żyjące w przewodzie pokarmowym i organach wewnętrznych zwierząt, zwłaszcza bezkręgowych, w przewodzie pokarmowym człowieka, a także we włosach ludzkich.
Gregorjański kalendarz, kalendarz, poprawiony przez papieża Grzegorza XIII roku 1582, t. zwany nowego stylu.
Gregorjański śpiew, poważny śpiew kościelny jednogłosowy, nie oznaczony ścisłym taktem.
Gremjalnie ł. wspólnie, łącznie, razem.
Gremjał ł. chusta zrobiona z tegoż materjału co ornat, służąca do przykrycia kolan biskupa, kiedy siedzi na tronie podczas uroczystej celebry.
Gremjum ł. grono osób, związanych wspólnością zawodu lub zatrudnienia, decydujących o czem np. sędziów, nauczycieli i t. p.
Gremplowanie w. prostowanie, równanie włókien wełny i bawełny za pomocą grempli czyli szczotki drucianej.
Grenadjer f. żołnierz wyborowych oddziałów piechoty.
Grenadyna f. tkanina półjedwabna ażurowa.
Grodetur f. gatunek ciężkiej materji jedwabnej.
Grog a. napój z gorącej wody, araku i cukru.
Groom a. (grum) mały lokaj, chłopak towarzyszący państwu w przejażdżce konejkonnej.
Gros d’arméé f. (gro darmé) główna część armji.
Gros-grain f. (gro grę) rodzaj ciężkiej materji jedwabnej.
Gross n. dwanaście tuzinów.
Grosso modo w. z gruba, grubo krajane lub tłuczone (w przepisach).
Grota n. jaskinia w skale, w górze.
Grotesk f. rodzaj czcionek drukarskich, druk grubszy i czarniejszy, tego samego co w tekście gatunku.
Groteski f. arabeski, ozdoby fantastyczne dziwacznych kształtów.
Grotesque f. (grotesk) dziwaczny.
Gründer n. ob. Grynder.
Grundrys n. rysunek techniczny przedmiotu widzianego z góry, albo jakby przeciętego płaszczyzną poziomą, rzut poziomy, plan.
Grundwaga n. deska trójkątna, z której [142]Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/142 [143]{{#lst:Strona:M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych.djvu/143||G-koniec}}
