Strona:PL JI Kraszewski Wieki katakombowe odczyt1 part21.png

rzadkie. Wiele pisano od ręki na marmurze, czerwono, czarno, lub nawet na tle ciemném biało.
 U grobowca jednego z napisem, Roldetti znalazł na cmentarzu Ś. Kalixta naczyńko, w którém farba, atrament wyschły się zachował. Często nie miano czasu w wielkich prześladowaniach na nic więcej, prócz zanotowania miejsca kilku głoskami. Ta notatka skreślona pośpiesznie, w miejscu, gdzie napis miał być położony, została potém na zawsze. Niemożność często dostania kamienia nowego, oszczędność, potrzeba ukrywania się, sprawiły, że wiele napisów grobowych, na odwróconych płytach starych monumentów pogańskich wyrzeźbiono.
 Napisy chrześcijańskie tak się różnią formą i godłami od tych, że na pierwszy rzut oka wątpliwości najmniejszéj nie zostawiają. Wyraźnie tu ze wszystkich wyrazów i głosek prawie mówi wiara niezachwiana w życie przyszłe, w nieśmiertelność; to stanowi charakterystyczną ich cechę. Śmierć przedstawia się jako sen. „Usnął w pokoju Spoczywa w pokoju — we śnie spokojnym”. Grób sam zowie się tymczasowym składem, któremu powierzono ciało. U pogan jest to ostateczne mieszkanie; domus aeterna; u chrześcian — tylko miejsce oczekiwania. Wszystkie też inne formy napisów przypominają wiary nowéj zasądy, powtarzają to oczekiwanie zmartwychwstania. Żegna się żywy z umarłym do zobaczenia na lepszym świecie; prosi ubłogosławionego o modlitwę. Dwa te światy, umarłych i żywych, przez przepaść grobu podają sobie ręce. Poganie odpędzają widma; chrześcijanin je wyzywa, żyje z umarłemi. Żal też po stracie drogich istot inny tu przybiera charakter. Osładza go nadzieja; trwałość węzłów, wspólném życiem związanych, aż do drugiego sięga świata.